Toekomstvisie
Als het met iemand geestelijk niet goed gaat, is het belangrijk dat er professionals in de zorg klaar staan. De ChristenUnie wil een geestelijke gezondheidszorg die herstel bevordert en de mentale veerkracht van mensen versterkt. Er is een kwetsbare groep die als gevolg van biologische kwetsbaarheid, jeugdtrauma’s of andere omstandigheden, langdurig en soms chronisch lijdt onder psychiatrische problematiek. Deze mensen verdienen langdurige zorg en ondersteuning. Ggz-professionals, gemeenten en sociale wijkteams moeten hierin samen optrekken, omdat veel mensen met ggz-problematiek ook andere problemen hebben, zoals werk, wonen, schulden en eenzaamheid. De ChristenUnie wil investeren in ggz in de wijk en in meer praktijkondersteuners-ggz. De toegang tot en beschikbaarheid van complexe ggz moet ook beter. Daarnaast pleit de ChristenUnie voor een breed maatschappelijk gesprek over geestelijke gezondheidszorg en psychische problematiek. Het (verder) medicaliseren van menselijke moeilijkheden is lang niet altijd de juiste weg. We hebben ook meer betrokkenheid bij elkaar en weerbaarheid bij tegenslag nodig. Het versterken van sociale verbanden, zelfhulpmodules, inzet op preventie en inzet van wijkteams, kunnen helpen om mensen en hun omgeving weerbaarder te maken tegen een psychische disbalans die zich voor kan doen. We zetten de mens centraal en niet de aandoening.
Preventie en bevorderen mentale gezondheid
Mentale gezondheid van jonge mensen is een verantwoordelijkheid van ons allemaal. Dit vraagt een cultuuromslag. Je bent niet goed om wat je presteert, wat je hebt, wie je vrienden zijn, je bent goed omdat ieder mens van waarde is. We maken daarom werk van de maatschappelijke dialoog over de prestatiemaatschappij en over opvoeden en opgroeien in deze maatschappij. Dit vraagt om een gesprek met de hele samenleving: jongeren, ouders, onderwijs, zorg, sport- en vrijwilligersorganisaties, enzovoort.
Preventie wordt expliciet verankerd als onderdeel van de wettelijke (zorg)plicht van zorgverzekeraars én gemeenten. In plaats van ziekte wordt een zo gezond mogelijk leven het uitgangspunt. Bij levenslange problematiek, zoals autisme, kunnen mensen via de zorg aanspraak maken op levensloopbegeleiding, op het gebied van onderwijs, werk en relaties, om problemen bij cruciale overgangsmomenten te voorkomen. De ChristenUnie investeert in de verbetering van de samenwerking tussen de ggz, huisartsen, maatschappelijke opvang, woningcorporaties, schuldhulpverlening en andere zorg- en hulpverleners en herstelgroepen. Er komen ook meer praktijkondersteuners ggz. Zo willen we voorkomen dat mensen zwaardere zorg nodig hebben.
We willen met een ambitieus schuldenbeleid blijven werken aan hulp voor mensen die in armoede leven en schulden opbouwen. Het is in Nederland te makkelijk geworden om in een moeras van schulden te belanden. Consumenten moeten beter beschermd worden tegen het aangaan van financiële verplichtingen. Ook de overheid moet zorgen dat zij zelf minder vaak veroorzaker is van grote schulden. Slechts een klein deel van de mensen met problematische schulden wordt uiteindelijk geholpen in een schuldhulpverleningstraject. Voor veel mensen is de drempel naar de gemeente te hoog. Voor veel mensen met schulden is de drempel naar vrijwilligersorganisaties, zoals SchuldHulpMaatje, kleiner. Alleen al om die reden zijn deze organisaties goud waard. We willen naar een situatie waarin het hebben van problematische schulden geen eindvonnis is zonder perspectief, maar een situatie waarin mensen een tweede kans hebben.
Om de groep werkende armen te verkleinen wil de ChristenUnie de minimumlonen verhogen naar bijna €18,- in 2028 en werken moet lonender worden. Huisuitzettingen bij gezinnen moeten worden verboden. Wanneer iemand in een schuldhulpverleningstraject zit, kan van huisuitzetting ook geen sprake zijn. Dit geldt ook voor afsluiting van water, gas, en elektra. De ChristenUnie heeft zich de afgelopen jaren ingezet om de mentale gezondheid van jongeren te versterken en de prestatiedruk weg te halen, door het leenstelsel af te schaffen en mentale gezondheid breed maatschappelijk aan te pakken met de aanpak ‘Mentale gezondheid van ons allemaal’ onder leiding van staatssecretaris Maarten van Ooijen. De ChristenUnie wil dat elke onderwijsinstelling gericht beleid voert voor het mentale welzijn van studenten en laagdrempelige psychologische hulp kent. Het profileringsfonds moet beter worden ingezet voor ondersteuning van studenten die door bijzondere omstandigheden studievertraging omlopen.
Middelengebruik
Drugs heeft een verwoestend effect op mensen en is de motor achter de groei van de zware criminaliteit in ons land. We worden geplaagd door drugsdumpingen in woonwijken en natuurgebieden. Decennia van gedogen hebben de problemen verdiept. De ChristenUnie wil daarom een einde maken aan de normalisatie van drugsgebruik en aan de enorme export van drugs vanuit Nederland. We zetten in op gerichte drugspreventie en meer aandacht voor de maatschappelijke schaduwkanten van drugsgebruik, op scholen, onder studenten en andere specifieke doelgroepen en voor ouders. De ChristenUnie is tegen legalisering van drugs, coffeeshops worden gesloten en de wietexperimenten worden gestopt. Het Nationaal Preventieakkoord wordt uitgebreid met drugsgebruik.
Roken verwoest de gezondheid van vele Nederlanders en is verslavend. De ChristenUnie wil roken stap voor stap uitbannen, door de leeftijdsgrens voor de aankoop van tabaksproducten elk jaar te verhogen, vanaf 2025 starten we met 21 jaar. Tabak en e-sigaretten worden alleen in speciaalzaken beschikbaar, de accijnzen gaan omhoog en vanaf de zomer van 2025 worden de terrassen rookvrij.
Gokken jaagt mensen in financiële problemen of zelfs naar een verslaving onder de valse belofte van een beter leven. Juist de meest kwetsbare mensen in onze samenleving worden het slachtoffer van de gokindustrie. Daarom wil de ChristenUnie dat het niet meer wordt toegestaan in Nederland gokken aan te bieden. Dat geldt voor online gokken, gokautomaten, sportweddenschappen en casino’s, maar ook voor andere vormen van gokken zoals commerciële (kras)loterijen. Gokpreventie komt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van VWS en wordt niet door de gokpartijen zelf.
Er komt structureel geld voor verslavingspreventie die bewezen effectief is. Verder willen we de bekendheid van verslavingszorg vergroten, zodat meer mensen de weg naar verslavingszorg vinden. Verslavingszorg- en preventie is breed en gericht op tabak, alcohol, drugs, maar ook op gedragsverslavingen zoals game- of gokverslaving. Dankzij de ChristenUnie worden maatschappelijke effecten en kosten van verslavingen sinds kort inzichtelijk gemaakt door de Nationaal Rapporteur Verslavingen. De overheid gaat actief beleid voeren om het aantal verslaafden terug te brengen.
Wachtlijsten en toegankelijkheid
Goede triage, gebruik van ervaringsdeskundigheid of lotgenotencontact zou ertoe moeten leiden dat ernstige psychiatrisch patiënten niet langdurig op een wachtlijst staan vanwege de complexiteit van zorg die ze nodig hebben. De ChristenUnie wil de financiering regelen op basis van beschikbaarheid, en niet op gebruik zodat er een adequaat en landelijk dekkend systeem komt voor patiënten met een hoogcomplexe zorgvraag die niet binnen hun eigen regio kunnen worden geholpen. We willen dat zorgaanbieders verantwoordelijk worden om na de intake – als de aanbieder niet zelf de beste zorg kan bieden – de patiënt te ondersteunen in diens zoektocht naar passende zorg.
De ChristenUnie wil investeren in de ggz in de wijk en in samenwerking met het sociaal domein, in praktijkondersteuners ggz, zodat patiënten bij relatief nog eenvoudige klachten al goed geholpen worden. De toenemende instroom in de ggz laat wat de ChristenUnie betreft zien dat het tempo van onze samenleving en wat we van elkaar verwachten te hoog ligt. We moeten toe naar een betere balans tussen werken en zorgen, zorgen dat je rond kan komen van een fulltime baan en het taboe eraf halen dat het leven soms tegen zit. De ChristenUnie bouwt aan zorgzame gemeenschappen die mensen kunnen opvangen bij wie het leven (even) tegenzit.
Voor veel professionals is de klinische en acute zorg steeds minder aantrekkelijk om te werken vanwege de enorme verantwoordingsdruk. Dit leidt tot grote tekorten in de klinische en acute ggz. Dat moet anders: vertrouwen in de professionaliteit van zorgverleners wordt het uitgangspunt.
Ambulantisering
Het is goed als mensen zo thuis mogelijk zorg en ondersteuning krijgen, maar voor ernstige problematiek en crises moeten voldoende opnameplekken beschikbaar zijn. Meer kleinschalige collectieve woonvormen realiseren kan eraan bijdragen dat ggz-patiënten in beeld blijven bij hun omgeving en zorgverleners en ambulante zorg en ondersteuning voldoende is om een stabiliteit te behouden. We investeren in geestelijke gezondheidszorg in de wijk en in de verbetering van de samenwerking tussen de ggz, huisartsen, maatschappelijke opvang, woningcorporaties, schuldhulpverlening en andere zorg- en hulpverleners en herstelgroepen. Partijen in de regio maken afspraken om de beste triage en toegang tot zorg te bieden.
De Wet verplichte ggz is in de basis een goede stap vooruit om met meer toestemming en samenwerking zorg te bieden in de ggz. De implementatie van de wet is begonnen maar moet nog beter. De ChristenUnie vindt het heel belangrijk dat de wet goed uitvoerbaar is op de werkvloer en zorgverleners met de regels uit de voeten kunnen. Daar moet nog verbetering in komen.
Kwaliteit van de zorg
De zorg is opgeknipt in eerste, tweede en derde ‘lijn’, maar patiënten kun je niet opknippen. Daarom willen we dat het makkelijker wordt om budgetten in de zorg samen te voegen en te gebruiken voor het bevorderen van een gezonde leefstijl, welzijn en positieve gezondheid en geven ruimte aan initiatieven die dit doen. Zorgaanbieders moeten meerjarig bekostigd worden en in eenduidige zorgregio’s hun zorg bieden. Zo wordt bureaucratie en overleg minder.
Voor veel professionals is de klinische en acute zorg steeds minder aantrekkelijk om te werken vanwege de enorme verantwoordingsdruk. Dit leidt tot grote tekorten in de klinische en acute ggz. Dat moet anders: vertrouwen in de professionaliteit van zorgverleners wordt het uitgangspunt.
Het aantal zzp’ers in de (langdurige) zorg dringen we terug omdat dit negatief uitpakt op de (kwaliteit) van zorgverlening.
De financiering van hoogcomplexe zorg regelen we op basis van beschikbaarheid, en niet op gebruik zodat er een adequaat en landelijk dekkend systeem komt voor patiënten met een hoogcomplexe zorgvraag die niet binnen hun eigen regio kunnen worden geholpen.
Beschikbaarheid woningen
We streven naar een situatie waarin mensen zo lang mogelijk in hun huis kunnen blijven wonen door zorg aan huis te bieden. Dit vraagt voldoende (geclusterde) huisvesting voor kwetsbare doelgroepen, ook in wijken met meer draagkracht. Wij vragen de samenleving om ruimte te bieden aan mensen die ‘anders’ zijn. Cruciaal hierbij is dat er aandacht en ondersteuning is voor mantelzorgers en buren. Ambulante ondersteuning, inloophuizen en crisisbedden zijn nodig voor als het thuis even niet meer gaat. Op deze manier werken we aan een aanpak waarin de kracht van de gemeenschap meer centraal staat. De ambitie van de recent ingezette aanpak Een (t)huis, een toekomst houden we vast. Het stijgend aantal zwerfjongeren vraagt speciale aandacht. We pleiten voor het stuk voor stuk aanpakken van de oorzaken: te weinig betaalbare woningen, problematische schulden, verminderde zelfredzaamheid, slechte aansluiting tussen jeugdzorg en de verwachte zelfredzaamheid op 18-jarige leeftijd. Geen jongere mag uit beeld raken.
De gemeenten krijgen een huisvestingsplicht voor alle mensen die uitstromen uit beschermd wonen en de maatschappelijke opvang, vergelijkbaar met de huisvestingsplicht voor statushouders. Er worden daarover prestatieafspraken gemaakt met woningcorporaties. Op die manier voorkomen we dat mensen op straat belanden.
Ervaringsdeskundigheid
De ChristenUnie vindt ervaringsdeskundigheid een heel waardevol ingrediënt in de behandelingen. Voor veel patiënten helpt het enorm om met ervaringsdeskundigen te praten. De inzet van ervaringsdeskundigheid kan de kwaliteit van zorg enorm verbeteren. De ChristenUnie hamert al jaren op meer betrokkenheid van cliënten bij zorgorganisaties en zorgverzekeraars. Als de zorgmedewerkers en –bestuurders in een regio elkaar snel weten te vinden en hun patiënten/ cliënten goed kennen, geeft dat eigenaarschap, betrokkenheid en verantwoordelijkheidsgevoel.
(De)stigmatisering
De ChristenUnie staat voor een inclusieve samenleving waar ieder mee kan doen en samenleeft. Wij pleiten voor een breed maatschappelijk gesprek over geestelijke gezondheidszorg en psychische problematiek. Het (verder) medicaliseren van menselijke moeilijkheden is lang niet altijd de juiste weg. We hebben ook meer betrokkenheid bij elkaar en weerbaarheid bij tegenslag nodig. Het versterken van sociale verbanden, zelfhulpmodules, inzet op preventie en inzet van wijkteams, kunnen helpen om mensen en hun omgeving weerbaarder te maken tegen een psychische disbalans die zich voor kan doen. We zetten de mens centraal en niet de aandoening.
Ouderen
We moeten ouderen letterlijk en figuurlijk een waardige plek geven in onze samenleving. Letterlijk door voldoende woningen te realiseren, figuurlijk door als samenleving meer ruimte en mogelijkheden te bieden aan steeds meer zelfstandig wonende ouderen. Ook voor dementerende ouderen, die we tegenkomen in winkels en op straat, moet er oog en oor zijn. We investeren in dementievriendelijke gemeenten zodat mensen zo lang mogelijk kunnen meedoen aan het openbare leven. We hebben daar allemaal een rol in. Gemeenten, huisartsen, wijkverpleging, geriatrische deskundigen en verpleeghuizen maken voor elke wijk één plan over de organisatie van ouderenzorg. Er zullen ook meer verpleeghuisplekken moeten komen om een goede woonplek te bieden aan de meest kwetsbare ouderen.
Arbeidsparticipatie en eigen kracht
Er moet meer werkgelegenheid worden gecreëerd voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Als het kan bij reguliere werkgevers en anders bij sociale ondernemingen. Deze laatste vervullen als inspiratiebron en aanjagers van een inclusieve arbeidsmarkt een belangrijke rol. Er is meer inzet van de overheid nodig om mensen die langdurig aan de kant staan duurzaam aan het werk te krijgen. Dit vraagt maatwerk en goede begeleiding. Wij onderstrepen het belang van jobcoaching op de werkvloer: iemand die naast de werknemer staat, de dagelijkse vraagbaak is en ondersteuning biedt.
We bouwen weer een stevige publieke sociale infrastructuur om mensen aan de basis van de arbeidsmarkt te ondersteunen en te helpen ontwikkelen. De basisbaan wordt het nieuwe sluitstuk van de sociale zekerheid. Veel gemeenten werken al met dit principe. Vanuit de sociale basisvoorziening voor werk moeten voldoende werkplekken worden aangeboden voor mensen die duurzaam of tijdelijk afhankelijk zijn van een beschermde werkomgeving: als vangnet en springplank.
Investeringen in lotgenotencontactgroepen en zelfregiecentra zijn nodig, over het hele land verspreid. De ChristenUnie wil in elke wijk of in elk dorp een huis van ontmoeting hebben met een basisaanbod van activiteiten, en om de mogelijkheden te bieden voor het combineren van zorg- en welzijnsactiviteiten. Hier reserveren we 200 miljoen euro voor.